Бугунги кунда одамлар, айниқса болалар, кўп вақтни виртуал маконда сарфлайдилар. Ота-оналар ўз фарзандларига интернетдан фойдаланишни тақиқлай олмайдилар, аммо улар тармоқдаги хавфсизлик қоидаларини ўргатишлари шарт. Интернетда фарзандингиз хавфсизлигини таъминлаш учун нима қилиш керак?
▶️Технологияларни биргаликда ўрганинг
Болангиз билан биргаликда турли ўйинлар, видеолар, ижтимоий тармоқлардаги каналларни муҳокама қилинг. Бу ўртангизда ўзаро ишончга асосланган муносабатларни қуришга ёрдам беради. Хавф ёки таҳдидга учраганда улар ҳақида сизга гапириб бериши осонроқ бўлади.
▶️Ноўрин контентли сайтларни блоклаш
Бола бирон ҳавола орқали ноўрин контентли сайтларга ўтиши мумкин. Ота-она назорати функцияси билан сиз фарзандингизни негатив интернет-контентдан (порно, зўравонлик) ҳимоя қилишингиз мумкин.
▶️Реал олам виртуал оламдан қизиқарлироқ эканини кўрсатинг
Бола учун намуна бўлинг. Китоб ўқиш, табиат қўйнида ўйинлар ва реалликда суҳбатлар қизиқарлироқ эканини кўрсатинг. Улар асл ҳиссиётларни беради. Қўлда телефон билан ўтказилган вақт дам олиш имконини бермайди.
▶️Болангизни огоҳлантиринг:
Ҳамма интернет-фойдаланувчилар ҳам болаларга яхшилик тиламайди. Лекин шу билан болани қўрқитиб ҳам қўйманг.
Тармоқдаги одамнинг сурати (исталган ёш ва жинсда) ортида жиноятчи яшириниши мумкин. Болалар бу ҳақида билишлари шарт.
Тармоқдаги дўстларга уй манзили, ўқиш жойи, ота-онанинг иш жойи ҳақидаги маълумотларни очиқлаш мумкин эмас. Ҳеч қандай манзиллар ва шахсий маълумотлар бегона шахсларга айтилмайди.
Шунингдек барча катталар ишда, бола эса уйда ёлғиз қолган пайтларни айтиш тақиқланади.
Болангизндан суратини юборишини сўрашлари мумкин. Буни қилиш қатъиян мумкин эмаслигини тушунтиринг.
Болани яланғоч ҳолда сурат юборишини сўрашса, у бу ҳақида дарҳол сизни хабардор қилиши шарт.
Ҳамма файлларни ҳам очиш мумкин эмас. Бола буни қилишдан олдин сиздан сўрасин.
Кибероламда троллар мавжудлиги ҳақида сўзланг. Уларнинг провокацияларига учмаслик керак.
Агар болага зўравонлик билан таҳдид қилинса ёки уни ҳақорат қилишса, у скриншот қилиб, барча хабарларни сақлаши ва сизга кўрсатиши керак.
Болангизнинг интернетда ўзини тутишини кузатинг. У нималарни кўради, қандай мазмундаги контентга қизиқади, қайси роликларга лайклар қўяди. Виртуал оламда ҳақорат қилиш реал оламда бўлгани каби номаъқул эканини тушунтиринг.
