- Хавфсизлик
• Бола сиз билан суҳбат чоғида хавфсизликни хис қилиши керак. Ҳотиржамлик билан тингланг ва асло таъна қилманг. Агар бола уни урушишлари, айблашлари ёки дакки беришлари мумкинлиги хис қилса, ўз қобиғига кириб олади ва ҳеч нарса гапирмайди.
• Уни тинчлантиринг ва қўллаб-қувватланг, болага содир бўлган воқеада унинг айби йўқлиги ва у исталган бола билан рўй бериши мумкинлигини тушунтиринг.
• Беҳаё сўзларни ишлатгани учун уни урушманг, эҳтимол, бўлган воқеани бошқача тушунтира олмас.
• Болага унга ишонаётганингизни тушунтиринг ва барча саволларга ҳотиржамлик билан жавоб беринг. Эҳтиёткорлик билан аниқлаштирувчи саволлар бериш мумкин. Зўравонлик содир этган одам болага танишми-йўқми, шуни ҳам билиб олинг. Қайдлар қилинг.
• Боланинг шахсий маълумотлари сир тутилиш ҳуқуқини ҳурмат қилинг, содир бўлган воқеани бошқа ўқувчилар, ўқитувчи ва оиладан ташқари қариндошлар билан муҳокама қилманг.
- Сир
• Одатда зўравон боладан содир бўлган воқеа сир бўлиб қолиш ваъдасини олади (бунда қўрқитиш ҳам истисно эмас), агар болангиз ҳеч кимга айтмаслик ваъдасини берганини айтса, унга сирни очиш керак бўлган ҳолатлар ҳам мавжудлигини тушунтиринг – бу одатий ҳолат ва бундан ҳеч ким, айниқса болангиз зиён кўрмайди. Воқеа сизга ҳикоя қилингач, болага у гапириб тўғри қилганини уқтиринг.
- Ҳатти-ҳаракатлар
1) Агар бола сизга воқеа содир бўлган пайтдан кўп вақт ўтмай мурожаат қилган бўлса, уни ювинтирманг ва чўмилтирманг. Воқеа содир бўлган пайтда унинг эгнида бўлган кийимларни ювманг ва ташлаб юборманг. Акс ҳолда сиз муҳим далилларни ўз қўлингиз билан йўқотган бўласиз. Ҳатто бола сизга ҳодисадан бир неча кун ўтиб мурожаат қилса ҳам у кеч хабар бергани учун унга дакки берманг. Қандай муҳим далилларни тўплаш мумкинлиги ҳақида ўйланг (масалан, кузатув камералари, қўрқитиб ёзилган хабарлар, эҳтимол болани зўравон билан бирга кўрган гувоҳлар ва б.).
2) Бола билан кейинги ҳатти-ҳаракатлар бўйича маслаҳатлашинг. Ҳуқуқни муҳофаза қилиш органларига мурожаат қиласизми ёки йўқ. Эҳтимол, бола бу жараёнлардан ўтишни хоҳламас ва бу унинг ҳаққи. Шунда сиз болани реабилитация қилишга эътиборни қаратишингиз керак.
3) Ҳуқуқни муҳофаза қилиш органларига ариза билан мурожаат қилинг ёки 102 рақами орқали оғзаки ариза қолдиринг, агар жинсий зўравонлик оилада содир бўлган бўлса (БУНГА АСЛО КЎЗ ЮММАНГ), васийлик ва ҳомийлик органларига мурожаат қилинг.
- Экспертиза
• Жинсий зўравонлик бўйича ишларда дарҳол тиббий экспертиза тайинланади. Шифокор, бошқа мутахассис, гувоҳлар, намуналар олиниши болани ечинтириш билан боғлиқ бўлса, вояга етмаган шахс билан бир жинсда бўлиши керак. Бундай текширишларда ота-она (ёки бошқа қонуний вакил) иштирок этиш ҳуқуқига эга.
• Вояга етмаган жабрланувчини сўроқ қилиш қонуний вакили (ота-онаси, ёки бошқа қонуний васийлари), шунингдек психолог ва/ёки педагог иштирокида ўтказилади. Бунда вояга етмаган жабрланувчини сўроқ қилиш стенография, видеокузатув, шунингдек аудио- ва видео қайд этиш тизимлари билан жиҳозланган махсус хонада қонуний вакил, педагог ва/ёки психолог иштирокида ўтказилиши мумкин.
- Оқибатлар
Воқеа содир бўлганидан кейин боланинг кечинмалари унинг руҳиятига ҳалокатли таъсир қилади, у доимо ўша вазиятга қайтаверади. Келажакда физиологик касалликлар, шунингдек, жинсий ҳаёт ва бошқалар билан мулоқотда муаммолар пайдо бўлиш эҳтимоли ортади. Бунга йўл қўймаслик учун маълум вақт давомида болалар психологи билан ишлаш мажбурийдир.
