Бугунги кунда жамиятда аёллар ҳуқуқлари билан боғлиқ кўплаб мунозарали мавзулар мавжуд: таълим олиш, иш ҳақидаги фарқ ва бошқалар. Бироқ, оёқларингизни ёпадиган кийимни танлаш ҳуқуқингизни муҳокама қилишлари ажабланарли. Жинслар ва шимлар аксарият замонавий аёллар гардеробининг бир қисмидир. Бундан 200 йил олдин аёлнинг шим кийгани учун ҳибсга олинишини ақлга сиғдириб бўлмайди. Аёллар учун шимлар куч, тенглик, чекловлардан озодлик рамзи бўлиб қолди. Қадим замонларда аёллар худди эркаклар каби шим кийишган, аммо кейинчалик улар бу ҳуқуқ учун курашишга мажбур бўлишган.
Тарихга қарасак, Осиёда аёллар шим ва туникага ўхшаш кўйлакдан иборат бўлган анъанавий костюм – шалвар камис кийишган. Уни эркаклар ҳам, аёллар ҳам кийишган. Туркияда, Озарбайжонда ва Болқонда мусулмон аёллар гулчамбар кийган, лекин уларни юбка ёки кўйлак билан ёпишган. Қадимги турк маданиятида эркаклар ва аёлларнинг кийимлари деярли бир хил эди. Эркаклар ҳам, аёллар ҳам узоқ масофаларга от минишар ва кийим хусусида гендер меъёрларидан кўра қулайлик ва амалийликни афзал кўришни акс эттирарди. Хитойда оддий аёллар ҳеч қандай чекловларсиз шим кийишган.
Шим кийиш учун кураш 1800 йилларда АҚШ ва Европада феминистик ҳаракат пайдо бўлиши билан бошланган. Феминистлар нафақат патриархал зулм, балки корсетлардан ҳам халос бўлишга интилганлар. Фаол ва биринчи аёллар газетаси “The Lily” муҳаррири Амелия Блумер туркча услубдаги шим ва туника ансамбли кийишни таклиф қилган.
1900 йилларда теннис ва велоспорт янада оммалашди, аммо узун ва тор юбкалардан воз кечишни талаб қилди. Аёллар фақат спорт билан шуғулланганда шим кийиш ҳуқуқига эга эдилар. Аёлларга спорт билан шуғулланиш ва эркин ҳаракат қилиш имконини берувчи шимларнинг янги услублари пайдо бўлди. Бироқ, аёллар шим кийгани учун ҳибсга олинган. Теннисчи ва феминист Лили де Алварес 1930 йилларда килот кийгани учун ўлим билан таҳдид қилинган. Францияда фақат велосипед ёки от минишда шим кийишга рухсат берувчи қонун 2013 йилгача амал қилган. Аёллар ҳуқуқлари бўйича вазир Наджат Валлауд-Белкасемнинг айтишича, қонун: “Биринчи навбатда, аёлларнинг эркаклар каби кийинишларига йўл қўймаслик орқали уларнинг маълум касб ёки лавозимларга киришини чеклашга қаратилган”.
Айни пайтда аёллар ҳали ҳам чекловларга дуч келишмоқда. Пенсилванияда католик мактаби ўқувчисига ўзининг битирув кечасига шим костюм кийишга рухсат берилмаган. Пенсилвания ва Шимолий Каролина штатларида ҳам эскирган эътиқодларни тарғиб қилувчи мактаблар мавжуд. Шимолий Кореяда аёллар фақат кўйлак ёки юбка кийишлари керак. Қоидаларга риоя қилиш «Мода полицияси» томонидан қатъий назорат қилинади. Кийиниш қоидаларига риоя қилмаслик қамоқ жазосига олиб келиши мумкин. Бироқ, аксарият жамиятлар учун аёлларнинг шим кийиши одатий ҳолга айланди. Ушбу кийим элементи эркаклар узоқ вақтдан бери ўрганиб қолган қулайлик ва ҳаракатчанликни беради. Бугун аёлларнинг шим кийиши асрлар давомида танлаш ҳуқуқи учун курашиб келган аёллар туфайли амалга оширилди.
