​ (https://telegra.ph/file/54cb2366a89923e85f4f6.jpg)Ўзбекистонда «Болаларни зўравонликнинг барча шаклларидан ҳимоя қилиш тўғрисида»ги қонун қабул қилинди, у 2025 йилнинг 15 майидан кучга киради.
⠀
Қонуннинг асосий мақсади нафақат тажовузкорларга нисбатан жазони кучайтириш, балки зўравонлик ҳолатларининг олдини олишнинг самарали тизимини яратишдир.
⠀
✅Қонунга илк бор зўравонликнинг анъанавий тушунчаси билан (жисмоний, жинсий ва психологик зўравонлик) бир қаторда ғамхўрлик кўрсатмаслик, эксплуатация ва зўравонлик каби тушунчалар киритилди.
Ғамхўрлик кўрсатмаслик: Зарур имкониятлар, билимлар ва кўникмаларга, шу жумладан бунинг учун тегишли хизматлардан фойдаланиш имкониятига эга бўлган ота-она (улар ўрнини босувчи ёки болага қараб турган шахслар) томонидан боланинг асосий эҳтиёжларини қаноатлантирмаслик.
Болаларни эксплуатация қилиш: Боладан иқтисодий, жинсий ва бошқа мақсадларда фойдаланиш, шу жумладан одам савдоси, ғайриижтимоий хатти-ҳаракатларга ва тиланчилик қилишга жалб этиш.
Буллинг: камситиш, ҳақоратлар, шунингдек, жисмоний зўравонлик ва кибербуллинг.
Бу тушунчалар болалар ҳимоясини ҳар томонлама қамраб олади.
⠀
✅Авваллари болалар ҳимояси учун турли идоралар масъул эди. Янги қонун билан барча функцияларни бир органда бирлаштирган Ижтимоий ҳимоя миллий агентлигини ташкил этилди. Бу таҳдидларга жавоб бериш самарадорлиги ва тезлигини оширади, болалар муаммоларини марказлаштирилган ҳолда ҳал қилиш имконини беради.
⠀
✅Энди ҳар қандай бола ҳимоя ордерини олишга ҳақли. Ҳужжат ички ишлар органлари томонидан зўравонлик ҳолати акс этган пайтдан 24 соат ичида 30 кун муддатга берилади ва суд томонидан узайтирилиши мумкин.
Аввал бундай чора фақат аёлларга нисбатан ишлар эди, аммо янги қонун бундай ҳимояни барча болаларга тақдим этмоқда.
⠀
✅Қонун мактабларда, болалар боғчаларида ва бошқа таълим муассасаларида зўравонлик усулларини бевосита тақиқлайди. Бу болалар учун хавфсиз муҳитни яратишга ёрдам берадиган таълим ва тарбияга инсоний ёндашувни ривожлантириш йўлидаги муҳим қадамдир.
⠀
✅Қонун доирасида болалар зўравонлик ёки бошқа таҳдидлар ҳақида хабар беришлари мумкин бўлган махсус қисқа рақам жорий этилмоқда. Ишонч телефони:
Кеча-кундуз ишлайди, бепул ва махфий.
Ҳатто энг чекка ҳудудларда ҳам ёрдам берилишини таъминлайди.
Ушбу чора болаларга тезкор ёрдам сўраш имконини беради, бу уларни ҳимоя қилишда ҳал қилувчи қадам бўлиши мумкин.
⠀
✅Қонунда нафақат зўравонлик оқибатлари, балки унинг олдини олишга ҳам эътибор қаратилган. Ота-оналар, ўқитувчилар ва бошқа катталар учун таълим дастурлари кўзда тутилган.
Бу дастурларга қуйидагилар киради:
· Зўравонликни истисно қилувчи ижобий тарбия усулларига ўргатиш.
· Бола ҳуқуқлари ва ҳимоя механизмлари ҳақида хабардорликни ошириш.
· Ўқитувчиларда зўравонлик ва тазйиқ белгиларини тан олиш кўникмаларини шакллантириш.
Ушбу чора-тадбирлар болалар ривожланиши учун янада қулай муҳит яратишга ёрдам беради.
⠀
✅Жабрланган болаларнинг ҳуқуқлари:
· бепул юридик маслаҳатлар олиш.
· тиббий ва психологик ёрдам олиш.
· ижтимоий қўллаб-қувватлаш ҳамда моддий ва маънавий зарар қопланиши.
⠀
“Болаларни зўравонликнинг барча шаклларидан ҳимоя қилиш тўғрисида”ги янги қонун Ўзбекистонда қонунчилик ривожида муҳим босқич бўлди. Бу нафақат зўравонликнинг олдини олиш учун шароит яратади, балки жабрланган болаларни қўллаб-қувватлаш ва реабилитация қилишнинг комплекс тизимини яратади. Бу нафақат зўравонликка қарши курашда олдинга ташланган қадам, балки ёш авлод учун хавфсиз ва адолатли жамият яратишга қаратилган стратегик ўзгаришдир.
⠀
Қонунга ҳавола: https://lex.uz/ru/docs/7219505
⠀