Hikoyani yuboring
burger x
#Jabrlanganlar uchun ko'rsatmalar

Болаларни зўравонликдан қандай ҳимоя қилиш мумкин?

Болаларни зўравонликдан қандай ҳимоя қилиш мумкин?
22 Dek 2024

Оиладаги зўравонлик Ўзбекистонда энг оғир ижтимоий муаммолардан бири бўлиб қолмоқда. Жиноят кодексининг 126-1-моддасига қабул қилинган ўзгартишларга қарамай, уларда асосий масалалар...

Оиладаги зўравонлик Ўзбекистонда энг оғир ижтимоий муаммолардан бири бўлиб қолмоқда. Жиноят кодексининг 126-1-моддасига қабул қилинган ўзгартишларга қарамай, уларда асосий масалалар кўриб чиқилмаган: болаларни ҳимоя қилиш чекланганлигича қолмоқда, психологик зўравонлик қамраб олинмаган, жабрланганлар ва уларнинг оилаларини реабилитация қилиш масаласи хал қилинмаган.

Биринчи қисмда биз жорий тизимнинг камчиликлари ҳақида гапириб ўтдик: Ўзбекистон Жиноят кодексининг 110-моддаси такрорланишидан тортиб, вояга етмаганларни яраштириш механизмининг самарасизлигигача.

Бугунги ўзгаришлар яхшиланишга қадамларга ўхшамайди. Болаларни ҳимоя қилиш тизими ишлаши учун бизга нафақат қонунлар, балки болалар эҳтиёжларига мослаштирилган инфратузилма ҳам керак.

Ушбу қисмда биз халқаро тажрибага мурожаат қиламиз ва болаларни ҳимоя қилишнинг энг самарали моделини кўриб чиқамиз.

Дунёда ҳолат қандай?

Франция: инқироз марказлари ва жиддий назорат

Францияда болалар учун инқироз марказлари бўлиб, у ерда улар тажовузкор билан алоқани бутунлай истисно қилиб, вақтинча яшашлари мумкин. Бу марказлар нафақат хавфсизлик, балки психологик ёрдам ҳам беради. Шунингдек, Францияда суд жараёнининг барча босқичларида бола ва оилага ҳамроҳлик қилувчи махсус ижтимоий хизматлар мавжуд.

Бирлашган қироллик: тор ихтисослашув

Буюк Британия оилавий зўравонлик ҳолатлари билан ишлайдиган мутахассисларни тайёрлашга эътибор қаратмоқда. Мамлакатда суд ва реабилитация жараёнининг барча босқичларида болага ҳамроҳлик қиладиган ихтисослашган судьялар, терговчилар ва психологлар мавжуд.

Барнахус модели («болалар учун уй”)

Барнахус марказларини болалар учун кенгайтирилган реабилитация қилишнинг энг илғор тизимларидан бири деб ҳисоблаш мумкин. Биз уларни батафсил кўриб чиқамиз:

Барнахус (Болалар уйи) модели Швеция, Норвегия, Дания ва Финляндия каби Европанинг 28 давлатида муваффақиятли қўлланилмоқда. Ушбу тизим зўравонликдан жабрланган болаларни ҳимоя қилиш учун ишлаб чиқилган ва турли соҳалардаги мутахассисларни бирлаштирган фанлараро марказдир.

Барнаҳус тизимининг мақсад ва вазифалари:

1. Болаларни такрорий қурбон бўлишдан ҳимоя қилиш. Бола билан суҳбат фақат бир марта махсус тайёрланган мутахассис томонидан дўстона муҳитда ўтказилади ва ёзув кейинчалик судда қўлланилади.

2. Барча асосий жараёнлар – терговдан то реабилитациягача – бир жойда амалга оширилади.

3. Болаларни реабилитация қилиш. Болалар ва уларнинг оилаларига тиббий, психологик ва ижтимоий ёрдам кўрсатиш.

4. Бола ҳуқуқларини таъминлаш. Барнахуснинг иши болалар учун дўстона адолат бўйича халқаро стандартларга жавоб беради.

Штат ва вазифалари

Ишда қатнашувчи мутахассислар: ҳуқуқни муҳофаза қилиш органлари ходимлари, ижтимоий ходимлар, психологлар, тиббиёт мутахассислари ва адвокатлар.

Тизим функциялари: суд-тиббий сўровларни ўтказиш, реабилитация хизматларини кўрсатиш, жиноий, фуқаролик ва маъмурий жараёнларни мувофиқлаштириш.

Тизим қандай ишлайди: бола Барнахусга юборилади, у ерда у хавфсиз ва қулай муҳитда қабул қилинади. Бу ерда боланинг суд мажлисларида иштирок этишига эҳтиёж сезмаслик учун суҳбат ўтказилади ва ёзиб олинади. Шу билан бирга, мутахассислар унинг тиббий-психологик ҳолатини баҳолайдилар ва зарур хизматларни кўрсатадилар.

Барнахус болаларга имкон қадар зиён етказмаслик ва уларнинг фаровонлигини тиклаш учун шароит яратиш учун адолат ва ижтимоий ёрдамни бирлаштирган самарали тизимнинг намунасидир.

Халқаро тажриба, жумладан Барнахус каби моделлар шуни кўрсатадики, болаларни ҳимоя қилишга тизимли ёндашиш жароҳатни сезиларли даражада камайтириши, адолат ва тикланиш имкониятларини таъминлаши ва болалар ҳуқуқларини мустаҳкамлаши мумкин.

Ўзбекистон учун бу тажриба муҳим мезон бўлиб, болаларни ҳимоя қилишнинг фанлараро ва интеграциялашган тизимини яратиш ҳатто чекланган ресурслар шароитида ҳам имкони борлигини кўрсатмоқда. Бироқ, бу амалиётда бундай моделларни изчил амалга оширишни талаб қилади ва уларни амалга ошириш учун зарур бўлган аниқ қадамлар муҳокамасини очади.

Oldingi maqola

Давлат болаларни оиладаги зўравонликдан ҳимоя қиладими?
22 Dek 2024
Давлат болаларни оиладаги зўравонликдан ҳимоя қиладими?

Keyingi maqola

Зўравонликка қарши медиа кампанияларнинг Топ-3 хатолари
22 Dek 2024
Зўравонликка қарши медиа кампанияларнинг Топ-3 хатолари
Muharrirdan
Anonim hikoyalar
Унинг исми Зилола эди
03 Yanvar 2024
Унинг исми Зилола эди

У 2001 йилда Қашқадарё вилоятида туғилган, яхши турмуш ўртоқ, меҳрибон она бўлишни орзу қилган. Отасининг узоқ қариндоши Жаҳонгир ундан 8 ёш катта эди. У уни илк бор 2022 йил июль ойида, онаси ва синглиси билан сеп учун нарсалар олиш учун бозорга борганида кўрди. Бир ҳафтадан сўнг улар ФҲДЁ бўлимига ариза беришди, рўйхатга олиш бир ойдан […]

Тошкентда суд пичоқ билан аёлга ташланган эркакка 660 минг сўм жарима тайинлади
29 Iyun 2023
Тошкентда суд пичоқ билан аёлга ташланган эркакка 660 минг сўм жарима тайинлади

Ўша кунни Азиза (исми ўзгартирилди) аниқ-тиниқ эслаб қолди. 16 май куни болалар билан кўчага айланишга чиқишади. Телефони уйда зарядда қолади.⠀Кўчадан қайтгач, Азиза унинг атири ҳидини сезди. Бунгача собиқ эри унда квартира калитини қолганини инкор этган. Аёл ҳожатхонага кириб, ўша ерда бекиниб олди. Ўғли ҳам синглиси билан хонага кириб олади.⠀Эркак ҳожатхона эшигини тақиллатиб, очишни талаб қилади. […]

Жиззах вилоятида эркак 6-синф ўқувчисини зўрлади ва 2 йил озодликни чеклаш жазосини олди
15 Iyun 2023
Жиззах вилоятида эркак 6-синф ўқувчисини зўрлади ва 2 йил озодликни чеклаш жазосини олди

Маълум бўлишича, Жиззах вилоятида истиқомат қилувчи 21 ёшли эркак 2022 йил ёз ойларида маҳалладоши орқали уни дугонаси бўлган вояга етмаган 2010 й.т. йилда туғилган Т.К билан танишиб бир-бирларини ёқтириб қолишиб у вояга етганда бирганликда турмуш қуришлари ҳақида келишиб олади. Кузда эркак қиз яшайдиган шаҳарга боради, дугонаси иккисини айлантириб келади. Кеч бўлиб қолганлиги учун уларни шу […]

Nazima
05 May 2023
Nazima

Шахсий чегараларни бузиш болаликдан бошланади. Эсимда, ёшлигимда холаларим юзимни тортар. Бундан норозилик билдирсам онам менга “Ўзингни яхши тут”, дердилар. Ёки катталардан бирини ўпишимни айтишса, кўзимни юмиб чидардим. Буларнинг барчаси менга ёқмасди – бу катталар, уларнинг сўлаги, бегона ҳидлар …Ўсмирлигимда кўп ёлғиз қолишни истардим. Мусиқа тинглаб, кўзгу олдида рақсга тушардим ёки китоб ўқирдим. Лекин хонамнинг эшиги […]

Менинг исмим Ҳуснора, 32 ёшдаман.
28 Aprel 2023
Менинг исмим Ҳуснора, 32 ёшдаман.

Тошкентдан узоқда жойлашган кичик бир шаҳарчада ўсганман. Оилабоши қаттиққўл ота бўлган оилада ўсганман. Сингилларим ундан жуда қўрқишар ва мен дадамга хотиржамлик билан эътироз билдиришимга доим ҳайрон бўлишарди. Биз ҳар куни уй ва боғда ишлардик: ёғоч полларни қўлда ювардик, бармоқларимиз доимо қавариб кетарди. Эрталаб мактаб олдидан мол боқиш учун кетардик, дарсдан кейин қафас ва катакларни тозалардик. […]

Овқатланиш тизими бузилиши ҳақида ҳикоя
25 Aprel 2023
Овқатланиш тизими бузилиши ҳақида ҳикоя

Менинг исмим Ҳелга, 32 ёшдаман. «Менинг илк диетам 16 ёшимда бошланган, бир нечта озғин дугоналарим бор эди, улар бунинг учун ҳеч ҳам ҳаракат қилмаган, семиз бўлганлар ичида вазн йўқотганлар ҳам бор эди ва мени ортиқча вазнга мойил бўлган, лекин ўзини овқатдан чеклайдиган инсонлар жуда қизиқтирарди, чунки мен ҳам шундай иродага эга бўлишни хоҳлардим, шунингдек, дугоналарим, […]

Tegishli barcha maqolalar
top